این داستان: هوش یک کودک بیش‌فعال

یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که کودکان بیش فعال با آن درگیر هستند، شنیدن نظرات و دیدگاه‌هایی است که دیگران درباره هوش این کودکان مطرح می‌کنند، درباره‌ی بیش فعالی و هوش دو سناریوی کلی وجود دارد:

1. میزان هوش کودکان بیش فعال به دلیل توجه پایین، عدم اتمام فعالیت و تکانشگری پایین است.

2. کودکان بیش فعال هوش بالایی دارند. به همین دلیل نمی‌توانند روی یک کار متمرکز بمانند.

به نظر شما کدام فرضیه درست است؟! آیا گزینه‌ی دیگری نیز قابلیت مطرح شدن در این‌باره را دارد؟

برای یافتن ارتباط بیش فعالی و هوش کودک تا انتهای مطلب با ما همراه باشید…

هوش چیست؟

برای درک ارتباط بیش فعالی و تیزهوشی، ابتدا باید هوش را تعریف کنیم.

منظور عموم مردم از هوش همان ضریب هوشی یا IQ است. در حالی که هوش انواع مختلفی دارد:

• هوش هیجانی
  
• هوش جسمانی
  
• هوش معنوی
  
• ضریب هوشی (IQ)

در میان انواع هوش، تعریف هوش هیجانی اهمیت بالایی دارد.

هوش هیجانی یا عاطفی به معنای درک هیجان‌ها، تنظیم حالات عاطفی و به کارگیری آگاهی هیجانی است که شامل: خودآگاهی، خودتنظیمی، انگیزش، همدلی و مهارت‌های اجتماعی است. در واقع این نوع هوش، ترکیبی از شناخت، هیجان و انگیزش است.

می‌توان گفت که کودکان بیش فعال در هوش هیجانی با سایر کودکان تفاوت‌هایی دارند. یک فرد با ضریب هوشی متوسط می‌تواند از عهده وظایف درسی خود بر بیاید اما برای ارتباط با دیگران، مدیریت استرس و پاسخ‌ها نیازمند به هوش هیجانی است.

هوش تحت تاثیر وراثت است یا محیط؟

هر انسانی با یک بهره هوشی به دنیا می‌آید. هوش یک صفت چند ژنی است اما محرک‌های دوران جنینی اعم از صدا، تحرکات مادر، تغذیه مادر و خیلی از عوامل دیگر نیز می‌توانند بر هوش کودک اثر بگذارند.

هرچند عده‌ای هوش را یک عامل ژنتیکی می‌دانند ولی تحقیقات زیادی ثابت کرده است ظرفیت مغز داینامیک است و  با سبک زندگی بهتر و عادات غذایی سالم می‌توان این ظرفیت و به تبع هوش را افزایش داد.

برای آشنایی با تغذیه‌ی کودکان بیش فعال که یکی از عوامل تاثیرگذار محیطی است، مطلب زیر را مطالعه کنید:
غذای کودکان بیش فعال

آیا کودکان بیش فعال باهوش هستند؟

هوش یکی از ارکان مهم مدیریت زندگی و انجام فعالیت‌های روزمره است. افراد باهوش قدرت تحلیل بالاتری نسبت به سایرین دارند و شرایط و ویژگی‌های موقعیت‌های مختلف را بهتر و زودتر از دیگران درک می‌کنند اما توانایی مدیریت یک موقعیت همپوشانی زیادی با هوش ندارد.

توانایی یک کودک در انجام یک فعالیت به مجموعه‌ای از فاکتورهایی مثل حل مسئله، توجه، مدیریت، خودکنترلی و … بستگی دارد و هوش تنها یکی از مولفه‌های آن است.

برای مثال مدیریت توجه که توسط بیش فعالی دچار اختلال می‌شود، بیشتر از آن‌که به IQ مرتبط باشد، به عملکردهای اجرایی فرد بستگی دارد.

نتایج یکی از تحقیقات که حل مسئله، حافظه، گفتار و … را سنجیده است، نشان می‌دهد که کودکان بیش فعال در مقایسه با کودکان عادی در همان سطح هوشی، عملکرد شناختی پایین‌تری دارند.

یکی دیگر از چالش‌های میزان هوش کودکان بیش فعال این است که ممکن است این اختلال اشتباه تشخیص داده شود. اختلال دوقطبی، اوتیسم و ناتوانایی‌های یادگیری علائمی شبیه ADHD را از خود نشان می‌دهند.

برای درک تفاوت‌های اوتیسم و بیش فعالی مطلب زیر را مطالعه کنید:
بیش فعالی و اوتیسم

هوش کودک بیش فعال را چگونه بسنجیم؟

در تشخیص میزان هوش کودکان بیش فعال تست واحد و مشخصی وجود ندارد.

برای ارزیابی هوش کودک بیش فعال شرایط زیادی را باید درنظر گرفت. برای مثال کودک نباید تحت تاثیر داروهای محرک باشد. از طرفی عدم تمرکز کودک در بازه زمانی طولانی در مقایسه با کودکی که به بیش فعالی مبتلا نیست، می‌تواند آزمون را از اعتبار خارج کند. پس تست‌های ارزیابی هوش کودکان بیش فعال باید متناسب با سطح تحمل کودک و ترجیحاً به علایق او نزدیک باشد.

مطلب داروی بیش فعالی، تمام اطلاعاتی را که درباره داروهای این اختلال باید بدانید برای شما گفته است.

استفاده از هوش در درمان!

باید به این نکته توجه کرد که یک کودک بیش فعال می‌تواند در هر سطحی از هوش باشد تا بتوان درمان مناسبی را برای کودک درنظر گرفت.

اگر کودک ADHD از هوش بالایی برخوردار باشد، می‌تواند تا حدودی نقص توجه و تمرکز خود را با هوش خود جبران کند. برای مثال کودکانی که به کار مورد علاقه خود مشغول می‌شوند، در بیشتر موارد کار خود را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهند.

کودکی که مبتلا به بیش فعالی است و همزمان از IQ پایینی برخوردار است، ممکن است دچار اختلالات یادگیری هم باشد.

1. اولین موردی که باید تغییر کند، نحوه آموزش کودک بیش فعال است. هر کودک بیش فعال باید متناسب با سطح هوشی خود آموزش‌های لازم را ببیند.
   
2. سیستم نمره‌دهی و رقابت بین کودکان می‌تواند باعث نا امیدی و افسردگی کودک شود. کودک را باید از فاز رقابت خارج کرد و هرگز او را با دیگر کودکان مقایسه نکنیم.
   
3. فعالیت‌های مورد علاقه و استعداد کودک را کشف کنیم و از آن‌ها برای بهبود عملکرد و یادگیری مهارت‌های اجتماعی کودک استفاده کنیم.

آیا علاقمند هستید تمامی روش‌های درمان بیش فعالی را بدانید؟ مطلب درمان بیش فعالی را تا انتها بخوانید.

در پایان…

از آن‌جایی که هنوز تحقیقات به رابطه بیش فعالی و IQ پی نبرده‌اند، نه سناریو اول را می‌توان برای کودک مبتلا به ADHD درنظر گرفت و نه سناریو دوم. از نظر داشتن مهارت‌های هوشی و فکری کودکان بیش فعال تفاوتی با کودکان عادی ندارند ولی در استفاده از این مهارت‌ها به خصوص وقتی نیاز به خود کنترلی باشد، ضعیف عمل می‌کنند. پس بهتر است به جای این‌که برچسب هوشی خاصی را به کودک بیش فعال بزنیم، از استعدادها و توانایی‌های کودک برای مدیریت و کنترل بهتر اختلال کمک بگیریم و از آن‌ها چه در خانه و چه در مدرسه حمایت کنیم.