انواع اختلالات یادگیری

سلام . من مائده غلامزاده درمانگر اختلالات یادگیری هستم . خیلی خوشحالم مقاله من با موضوع انواع اختلال یادگیری خاص یا بهتر بگویم انواع اختلالات یادگیری در کودکان را میخوانید . چرا اختلالات کلمه بهتری است موضوعی است که در ادامه خودتان بهتر متوجه اش خواهید شد . خلاصه اش اینطور است : وقتی میگوییم اختلال یادگیری در واقع با یک پدیده منفرد مواجه نیستیم و میبینیم نوع ها و دسته بندی های مختلفی را پیش رو داریم . من طبق تجربه و حیطه کاری خودم همیشه مجبور بودم که منابع علمی روز دنیا را مطالعه کنم . من چالش بزرگی در پیدا کردن یک دسته بندی مناسب انواع اختلالات یادگیری ویژه داشتم. اختلال یادگیری , متاسفانه منبع جامعی در فارسی ندارد .این مقاله حاصل ساعت ها بررسی مقالات و منابع خارجی است .در ادامه علاوه بر انواع اختلالات یادگیری با انواع اختلالات یادگیری خواندن و نوشتن و ریاضی نیز اشنا خواهیم شد

امروز بیایم انواع دسته بندی های ممکن برای اختلال یادگیری را کشف کنیم

اختلالات یادگیری و چند دسته بندی : 

یکی از نکاتی که ما همیشه در مباحث علمی با آن مواجه هستیم رویکرد های علمی مختلف است . مثلا در حوزه های اجتماعی و سیاسی ما همواره با مکاتب و نهله های فکری متفاوتی مواجه هستیم .در علم روانشناسی یادگیری نیز این قاعده در طی تاریخ این علم رایج بوده است . لذا ما در دسته بندی انواع اختلالات یادگیری خاص هم باید به رویکرد های مختلف آن اشاره کنیم

یک اختلال چند رویکرد : 

مدل های اختلالات یادگیری با رویکردهای مختلفی مطالعه میشوند.دریغا این مقاله مجالی نیست که به تک تک این فلسفه ها بپردازیم . اما بطوری کلی طبق جریان فکری اصلی در زمینه مشکلات یادگیری ما با سه نوع طبقه بندی اختلال مواجه هستیم . 

1. رویکرد پردازشی
2. رویکرد زبان شناختی
3. رویکرد روانپزشکی
4. وووو……

انواع اختلالات یادگیری با سه رویکرد : 

در یک رویکرد علمی انواع اختلال یادگیری به هفت دسته تقسیم میشود . در مدل علمی بعدی به پنج طبقه و در گزینه اخر ما به تقسیم بندی چهار اختلال تحت عنوان اختلالات یادگیری ویژه برخورد میکنیم . حتی در اخرین نسخه کتاب dsm5 , دسته بندی خاصی برای اختلالات یادگیری نداریم و همگی تحت لوای ^ اختلالات یادگیری خاص ^ دسته بندی شده اند

 

بیشتر بخوانید : اختلال یادگیری چیست 

اختلالات یادگیری مدل هفت گانه:

در این دسته بندی انواع اختلالات یادگیری , در اصل معیار دسته بندی مدل های پردازشی بوده اند . افراد با اختلالات یادگیری ویژه بسیار مطالع شده اند . این افراد اطلاعات ورودی به مغزشان را به طوری متفاوت از دیگران پردازش میکنند . انواع اختلالات یادگیری خاص را بر اساس الگوهای پردازشی این افراد تقسیم بندی کرده اند.

نکته مهم درباره این دسته بندی : 

قوانین کشور امریکا درباره حوزه های معلولیت و چتر حمایتی قانونی بنظر میرسد این دسته بندی بیشتر برای مباحث قانونگذاری و ایجاد لوایح دولتی تعیین شده اند و مصداق دقیق علمی مطابق با منابع علمی مانند کتاب مرجع تشخیصی اماری اختلالات روانپزشکی نیستند.

نکته دوم :

ما امروزه در بستر سایت های فارسی و حتی کتب تالیفی , مرجع دقیق و جامعی درباره اختلالات یادگیری ویژه نداریم . لذا شما ممکن است در سایت های مختلف دسته بندی های مختلفی برای انواع اختللال یادگیریمواجه شوید. این ممکن است برای شما گیج کننده باشد .

هفت اختلال یادگیری : 

1. اختلال خواندن 
2. اختلال نوشتن
3. اختلال ریاضی
4. اختلال پردازش شنوایی
5. اختلال پردازش زبانی
6. اختلال یادگیری غیر کلامی
7. نقص حرکتی, ادراکی بینایی

 

انواع اختلالات یادگیری خواندن: 

نام اختلال یادگیری خواندن در زبان ما زیاد است . این اختلال را در فارسی با لغت های مختلفی ترجمه می کنیم . کلمه های نارساخوانی ,کژخوانی و دیسلکسی نام های دیگر این اختلال است .

نارسانویسی از منظر پردازش زبان : 

نقص در پردازش های زبانی عامل انواع اختلالات یادگیری خواندن است. در این اختلال فرد در رمزگشایی(decoding ) وااژه ها یا آگاهی واجشناختی  و تشخیص صداهای منفرد در لغات چالش داشته باشد. 

اول ابتدایی عموما زمان اشکارشدن اختلال یادگیری است . نارسانویسی, بدلیل مشکلات خواندن ,درک قواعد زبان و مطلب و سایر مهارت‌های زبانی است

انواع اختلال یادگیری نوشتن یا دیس گرافی : 

دانش اموز با اختلال نوشتن در نوشتن دیکته مشکل دارد. بارزترین علامت این اختلال , ضعف شدید در دیکته نویسی میباشد. 

در بررسی انواع اختلالات یادگیری در کودکان میبینیم این افراد عموما مشکلات زیر را دارند 

نقاط ضعف در اختلال نوشتاری : 

ضعف در نوشتن واج نویسه ها , ضعف در نقطه گذاری ,  جا انداتخن مکرر و دست خط بد 

این بچه ها عموما در فاصله گذاری حروف , برنامه ریزی حرکات ریز و ادراکات فضایی دیداری مشکل دارند .

انواع اختلال یادگیری خاص ریاضی یا دیسکلکولیا : 

اختلال ریاضی نوعی از اختلالات یادگیری مرتبط با مهارت در حوزه ریاضیات و محاسبه است . 

یعنی فردی که اختلال در حساب دارد در اصل با مفاهیم پایه ریاضی , اعداد و درک روابط منطقی ریاضی چالش دارد . این افراد بدلیل اختلال ریاضی در شمارش اعداد , توالی ها و خواندن ساعت و پول شمردن و الگو ها مشکل دارند. من در کار کلینیکی خودم بارها با بچه هایی سروکار داشته ام که حتی مفهوم عدد و اینکه کدوم عدد از دیگری چقدر بزرگتر یا کوچکتر است را درست متوجه نبودند.

اختلال پردازش شنوایی : 

طبق نکته ای که در بالا گفتم عملا ما نمیتوانیم اختلال پردازش شنوایی را جزیی از انواع اختلالات یادگیری خاص در کودکان بدانیم . چون که این اختلال خودش یک دنیای متفاوتی است . افرادی که اختلال پردازش شنوایی دارند علائمی دارند که علاوه بر مشکل تحصیلی , در زندگی روزمره نیز دچار مشکل میشوند . این نکته با تعریف اختلال یادگیری در تضاد است .

اختلال یادگیری با مشکل پردازش شنوایی : 

اما بهر ترتیب طبق دسته بندی هفت گانه پیش برویم.  فردی که دچار این مدل از اختلال یادگیری است 

ممکن است در موارد زیر دچار مشکل شود 

1. درک ترتیب و توالی اصوات 
2. تمییز شنیداری ( دانستن تمایز میان صداهای تقابلی مثل  س و ز / ش و ژ / 
3. درک کلام در زمان شلوغی و ازدحام
4. تداعی شنیداری

اختلال پردازش زبان :

وقتی میگویم این دسته بندی اشتباه است شما قبول بفرمایید . اگر اختلال پردازش زبان را زیر مجموعه اختلال پردازش شنوایی در نظر بگیریم. خب اگر این زیر مجموعه ان است پس چرا یک دسته بندی جدا ایجاد کرده اید ؟

اختلال پردازش زبان چیست ؟

افراد با این اختلال در پردازش واحد های زبانی مشکل دارند . مثل 

1. درک معنی کلمات 
2. درک جملات و داستان
3. درک کنایه ها و استعاره ها 
4. درک بافت وابسته 

همانطور که گفتم این هم باز ربطی به تعریف اختلال یادگیری ویژه بصورت علمی ندارد . در ادامه انواع اختلالات یادگیری را بصورت علمی هم خواهم گفت. حوصله تان سر نرود.

این ویدیو را ببینید

ناتوانی های یادگیری غیر کلامی(nonverbal learning disability) : 

کودکی که این اختلال را دارد در درک پیام های غیر کلامی مانند زبان بدنی , ژستچر ها (بیان چهره ای ) و لحن کلام دچار مشکل است . مثلا وقتی از کودک میخواهیم یک جمله ساده را با لحن های مختلفی بگو نمیتواند . 

این اختلال هم بیشتر جنبه زبانی و اجتماعی دارد تا یادگیری !

نقص حرکتی بینایی ادراکی/بصری :

این بچه ها در فعالیت هایی که نیاز به ادراکات بینایی و پردازش فضایی دیداری دارند گیر میکنند  .

یعنی چی ؟ یعنی در تکالیفی مثل قیچی کردن , رنگ کردن دقیق ,درک حروف مشابه , نقطه گذاری و … چالش دارند . مثلا من مراجعی داشتم که چپ و راست را یاد نمیگرفت .مسیریابی برایش سخت بود . حروف را برعکس مینوشت . میتوانیم ان کودک را در این دسته جای بدهیم.

انواع اختلال یادگیری خاص چهارگانه : 

یک دسته بندی دیگر از اختلال یادگیری داریم که به ترتیب زیر هستند 

1. زبان گفتاری : اختلال در فعالیت های مربوط به گوش دادن و حرف زدن
2. زبان نوشتاری : اختلال در خواندن و نوشتن و املا 
3. حساب : اختلال در ریاضی 
4. استدلال : بدعملکردی در حوزه تفکر و ایده پردازی 

این دسته بندی را نیاز نیست برایش وقت بگذاریم . بگذریم و بریم سروقت دسته بندی مهم 5 تایی

انواع اختلالات یادگیری 5 تایی : 

1. دیسلکسیا یا اختلال خواندن
2. دیس گرافی یا اختلال نوشتن 
3. دیس پراکسی یا کنش پریشی
4. دیس کلکولیا یا اختلال ریاضی 
5. اختلال یادگیری غیرکلامی 

این دسته بندی انصافا معقول تر و پرکاربرد تر است . اما من به شخصه نمیتوانم دیسپراکسی را جزیی از اختلال یادگیری ویژه بدانم . چون نقص در برنامه ریزی ارادی حرکات است که با تعریف علمی ناتوانی های یادگیری همخوانی ندارد.

تازه در بعضی از موارد دیدم که اختلال بیش فعالی و نقص توجه را هم جز اختلالات یادگیری اورده اند که فقط میتوانم بگویم یا خدااااا !

اختلال بیش فعالی کجا ناتوانی های یادگیری کجا ! این مقاله را بخوانید : علت بیش فعالی چیست ؟

دسته بندی اصلی انواع اختلال یادگیری در کودکان:

بر اساس کتاب dsm4tr :

4 اختلال یادگیری داریم

1. اختلال حواندن
2. اختلال نوشتن
3. اختلال ریاضی
4. اختلال یادگیری تعریف نشده

در خلال این مقاله در مورد سه مورد اول که بسیار صحبت کردیم و در مقاله اختلال یادگیری چیست هم کلی درباره شون گفتیم . مورد چهارم نوعی از اختلال یادگیری است که مثل سه دسته قبلی نیست. پس خودش یه دسته بندی جدا اعلام شد.

بر اساس اخرین نسخه کتاب dsm – 5 :

این همه دسته بندی را گفتم که تا اینجا برسم . کتاب وزین و مرجع dsm5 اختلال یادگیری ویژه را با 3 اسپسیفایر یا مشخص کننده تعریف میکند . اصولا هر چی جلوتر میایم در مقالات اخیر علمی, دسته بندی ها ساده تر میشوند . 

این کتاب میگه ما حتی سه نوع اختلال یادگیری نداریم کلا یک اختلال داریم . انرا هم اختلال یادگیری خاص نامگذاری می کنیم و سه مشخص کننده یا اسپسیفایر برای انواع اختلالات یادگیری ویژه داریم . این کار درک اختلال را ساده و قابل فهم میکند . پس بنظر عاقلانه ترین دسته بندی برای اختلال یادگیری ویژه دسته بندی یک اختلال و سه اسپسیفایر میباشد .من مائده غلامزاده درمانگر اختلالات یادگیری این مدل اخری را از همه بیشتر میپسندم.

سه اسپسیفایر اختلال یادگیری ویژه :

1. اسپسیفایر یا مشخصه خواندن
2. اسپسیفایر یا مشخصه نوشتن
3. اسپسیفایر یا مشخصه ریاضی

دیدید چقدر اسانتر بود . این مدل دسته بندی انواع اختلالات یادگیری خیلی کاربردی تر است . اگر بخواهیم از دسته بندی های بیشتری استفاده کنیم در تشخیص های افتراقی غرق خواهیم شد .

برای مطالعه بیشتر این مقاله را بخوانید : علائم اختلال یادگیری

کلینیک نهال و انواع اختلالات یادگیری در کودکان:

ما در کلینیک نهال سالانه بسیاری از کودکان دارای انواع مختلف اختلالات یادگیری در کودکان را شناسایی میکنیم. تیم توانبخشی نهال همواره تلاش کرده بهترین خود باشد به روز باشیم . از اخرین ابزارها و ارزیابی استفاده کنیم . و در یک کلام کار خود را در زمینه شناسایی تشخیص و درمان اختلال یادگیری به نحو احسن انجام بدهیم.

کلام پایانی : 

انصافا در این مقاله اندازه چند واحد دانشگاهی انرژی گذاشتم . پس والدین , معلمان و مربیان اموزشی خواهشمندم اگر کودکی را میبینید که با هر نوع و دسته بندی , مشکلات یادگیری دارد درنگ نکنید و به متخصص ارجاع دهید . در کلینیک توانبخشی نهال من یک تیم از متخصصین در حوزه اختلالات یادگیری داریم که میتوانیم بصورت انلاین و حضوری به این فرزندان کمک کنیم .

ارادتمند شما : مائده غلامزاده درمانگر اختلالات یادگیری

راه های ارتباطی با مرکز نهال من :

09100704227 – 02176270457 – دریافت نوبت اینترنتی